Ақтөбе өңірінде өсімдіктер мен табиғатқа байланысты соңғы жаңалықтар мен зерттеулер.

Ақтөбе облысының флорасы шаруашылықта қолдануға пайдалы өсімдіктермен өте бай, олар табиғи жағдайда да, мәдени дақылдар қатарына қосылған кезде де үлкен пайда әкелуі мүмкін. Сондықтан осы өңірдің пайдалы өсімдіктерін зерттеу өте маңызды.Ақтөбе облысы дала мен шөлейтті аймақтарда орналасқан. Бұл облыс 7 физикалық-географиялық аймаққа бөлінеді: Оңтүстік Орал, Приуральск-Торғай, Солтүстік Каспий, Торғай, Орталық Қазақстан, Оңтүстік Каспий және Арал-Сырдария, Маңғышлақ-Үстірт-Красноводск аймақтары.Ақтөбе облысы Қазақстанның өнеркәсіптік маңызды аймақтарының бірі болып саналады және ботаникалық-географиялық тұрғыдан ерекше қызығушылық тудырады. Өңірде флораны қорғауды қажет ететін бірегей табиғи қауымдастықтар, бор массивтері, реликті ормандар мен батпақты аймақтар сақталған. Сонымен қатар, аймақтағы антропогендік әсердің артуы биоалуантүрлілікті қорғауды және өсімдік әлемін бақылау жүйесін құруды қажет етеді. Бұл мақсатта флорадағы пайдалы өсімдіктердің популяцияларын зерттеу, есепке алу және сақтау жұмыстарының маңызы зор. Сондықтан Ақтөбе облысының пайдалы өсімдіктерін зерттеу, әсіресе Magnoliopsida класына жататын түрлерін зерделеу маңызды болып табылады.

Ақтөбе облысының флорасында пайдалы өсімдіктердің көптігі туралы бірнеше ғылыми еңбектерде жазылған

Ақтөбе флористикалық округінің флорасын зерттеген ғалым С.А. Айпеисова жабайы өсетін 876 пайдалы өсімдік түрін анықтаған. Оның ішінде 593 түрі дәрілік өсімдіктер, 428 түрі мал азығына жарамды, 253 түрі сәндік мақсатқа пайдаланылатын, 238 түрі балшырынды, 141 түрі тағамдық және 114 түрі улы өсімдіктер екені белгілі болды .

Е.Т. Қазкеев өзінің «Ырғыз өзені жайылымының флорасы мен өсімдіктері» атты монографиясында 64 дәрілік өсімдік түрін зерттеді , ал А.А. Базарғалиева Қобда өзені аңғарының флорасын сипаттап, шаруашылық тұрғыдан 108 өсімдік түрін атап өткен.
Ақтөбе облысындағы флораның түр құрамын толық зерттеу барысында 92 жаңа флора анықталған. Бұл зерттеулердің ішінде Ақтөбе флористикалық подокругінде 63, Мұғалжар подокругінде 11, жалпы ауданда 18 жаңа түр тіркелген. Бұл өсімдіктер арасында желайдар, ветреничка алтайкая, шайқурай, мияжапырақ таспа сияқты түрлер бар . Бұл өсімдіктердің көпшілігі қос жарнақтылар класына жататын пайдалы өсімдіктер болып табылады.
Жалпы, осы деректер облыс флорасының түрлік құрамының өте бай екенін көрсетеді. Біздің зерттеуімізде Ақтөбе облысындағы флорада 8 класс тармағына жататын 1060 өсімдік түрінің ішінде, қос жарнақтылар яғни magnoliopsida класына жататын 701 түрі пайдалы деп танылған. Бұл өсімдіктердің әрқайсысы өзінің ерекшелігі мен пайдасын көрсетеді, және біз осы зерттеуде оларды жеке-жеке талдаймыз.

Ақтөбе облысы флорасының өсімдіктер түрлерінің пайдалылығы бойынша жіктелуі.

	Пайдалы қасиеттері	Флорадағы барлық өсімдіктердің түр саны	Түрлердің       барлық санынан %
1	Дəрілік өсімдіктер	593	88,7
2	Сəндік өсімдіктер	253	77,5
3	Бал шырынды өсімдіктер	238	97,5
4	Техникалық өсімдіктер	208	90,8
5	Тағамдық өсімдіктер	141	82
6	Улы өсімдіктер	114	94,7

Жоғарыда айтылған бұл кластың дəрілік маңыздылығы бар түрлерінің ішінде ресми жəне халық медицинасында қолданылатын, сонымен қатар сирек кездесетін жəне жойылып кету қауіпі бар кейбір тұқымдастардың, туыс пен түрлері 2-кестеде берілген. Олар жалпы Magnolіopsіda класының дəрілік өсімдіктерінің 13 тұқымдасының, 21 түрін қамтиды.

Жасалған талдау барысында өңірдің, адам қажеттілігіне қолданылатын əр түрлі қасиеттерге ие 876 түрінің 701 түр өкілі, яғни басым көпшілігінің Magnolіopsіda класына жататыны анықталды.Өңірдің пайдалы өсімдіктер флорасында кездесетін Magnolіopsіda класының 530 түрі, яғни 50% жуығы дəрілік өсімдіктер қатарына топтастырылады. Дəрілік өсімдіктер тобына тіркелген барлық өсімдіктердің 99 түрі, яғни 18,67% ресми медицинада қолданыс табады. Жалпы санда берілген 431 түрі (81,3%) тек халық медицинасында қолданылатыны белгілі болды.Флорадағы сирек жəне жойылып бара жатырған түрлерді қарастырудың мəні ерекше. Бұл тұрғыдан алып қарағанда, барлық дəрілік өсімдіктер деп тіркелгендерден 70 түр ( 13,2% ) осы санатқа жатады.